انواع پسته

انواع پسته در ایران از نظر شکل ظاهری در دو دسته‌ی پسته‌های فندقی و بادامی قرار می‌گیرند که در ادامه می‌توانید با هر کدام از اینها آشنا شوید. تعداد و تنوع پسته‌ها در جهان بسیار زیاد است و بیش از 60 نوع پسته نیز در ایران شناسایی شده است. با این حال به طور خلاصه می‌توان پسته‌های ایرانی را به چند نوع پسته اکبری، کله قوچی، احمد آقایی، بادامی و فندقی (یا اوحدی) تقسیم کرد.

تاریخچه پرورش پسته در ایران

گویا اولین کسانی که قدر و قیمت این میوه بهشتی را دانسته‌اند، ایرانی‌ها بوده‌اند. تاریخِ رویشِ درخت پسته و استفاده از آن به عنوان یک خوراکی خون‌‌‌‌‌‌ساز به سه تا چهار هزار سال پیش می‌رسد. این محصول، بومیِ نواحی سغد و خراسان بوده و گویا تا زمان هخامنشیان اقوام کشورهای دیگر آن را نمی‌شناخته‌اند. جالب است بدانید که درختان پسته در عصر هخامنشیان هنوز اهلی نشده بودند و تازه در زمان ساسانیان بود که تبدیل به یک کالای صادراتی شدند.

درخت پسته ایرانی چه انواعی دارد؟

اگر تصور شما از پسته، همان تصویر کلیشه‌ای خندانِ تخم‌مرغی‌شکل است، باید بگوییم سخت در اشتباهید! چون همه پسته‌ها این شکلی نیستند. پسته‌های موجود در ایران سه نوعند:

۱. پسته کوهی

درخت بنه یکی از باارزش‌ترین گونه‌های گیاهی ایران است. این درخت، شبیه درخت پسته معمولی است، ارتفاعش گاهی به حدود ۷ متر می‌سد، گل‌های قرمز خوشه‌ای‌اش در رنگرزی به کار گرفته می‌شود و میوه سفت و قرمزش بعد از رسیدن به رنگ قهوه‌ای درمی‌آید و با آن ترشی درست می‌کنند. به علاوه پوست، برگ، میوه نارس و مغز دانه رسیده آن مصرف خوراکی و دارویی دارد. اما جالب‌تر از همه این‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها صمغ خاص و مرغوب درخت بنه است که به سقز شهرت دارد. به همین دلیل گاهی این درخت را با نام درخت سقز هم می‏‌شناسند. پوست، برگ، میوه نارس و مغز دانه رسیده پسته کوهی مصرف خوراکی و دارویی دارد. شیره سقز کابردهای زیادی در زمینه‏‌های مختلف دارویی، درمانی، صنعتی و غذایی دارد و از آن آدامس طبیعی هم تولید می‌شود که نه تنها ضرر ندارد، بلکه خاصیت‌های فراوانی هم دارد. اگر تابه‌حال خوردن پسته کوهی را امتحان نکرده‌اید، توصیه می‌کنیم که حتما این کار را بکنید. یک تقلب هم بهتان برسانم: توی با سلام می‌توانید انواع این پسته را پیدا کنید. از جمله کسور یا بنه کابلی، بنه کردستانی، بنه چاتلانقوش و…

۲. کلخونگ

کلخونک نوع دیگری از درخت بنه است. میوه آن هم شباهت‌های زیادی به بنه دارد اما کوچک‌تر و ریزتر از آن است و پوسته‌ای نرم دارد. میوه‌ کوچک این گونه گیاهی به اندازه دانه‌های گندم و به رنگ سبز بوده و بسیار لذیذ و خوشمزه است. با وجود شباهت‏‌های زیادی که کلخونگ و بنه با هم دارند، باید بگوییم که هر گردی گردو نیست و تفاوت درخت بنه با کلخونگ از زمین تا آسمان است! بزرگترین تفاوتشان هم این است که از درخت بنه صمغ به دست می‌‌‌‌‌آید و از کلخونک نه. در ایران از این گونه به عنوان پایه برای پیوند پسته معمولی استفاده می‌شود.

۳. P.Vera یا پسته خوراکی

پسته خوراکی هم گونه‌های زیادی دارد. این گونه‌ها شاید در نگاه اول مثل هم به نظر برسند اما اهل فن می‌دانند که در ظاهر، اونس و زمان برداشت تفاوت‌های زیادی با هم دارند. پسته به صورت درختانی کوچک در استان‌هایی مثل سمنان، کرمان، یزد، خراسان، قزوین و حتی اراک کشت می‌شود. این گونه‌ی درختی به اصطلاح دوپایه است؛ یعنی نر و ماده‌اش از هم جدا هستند. البته باید بگوییم که متاسفانه این درخت به چندهمسری معتقد است! چون به ازای هر درخت نر تقریبا ۱۵ تا ۲۵ درخت ماده در یک باغ وجود دارد.

انواع پسته

پسته بادامی

یکی از انواع گونه های پسته های موجود در بازار پسته بادامی است.علت نام گذاری این پسته شکل ظاهری آن است که به صورت بادامی شکل و کمی ریز می باشد. پسته بادامی از رنگ کدر برخوردار بوده و جزء گونه های زودرس به شمار می آید و معمولا در نیمه اول مرداد ماه هر سال امکان برداشت آن فراهم می شود. کشت این پسته علاوه بر شهرستان زرند استان کرمان در بیشتر نقاط کشور به وفور صورت می گیرد. – رنگ مغز: رنگ مغز پسته بادامی به رنگ زرد مایل به شیری است و ممکن است رنگ آن کمی تیره‌تر باشد. – رنگ پوسته: پوسته پسته بادامی رنگ قهوه‌ای تیره تا قهوه‌ای روشن دارد. – میزان خندان بودن: پسته بادامی دارای درصد خندانی کمتری است. – میزان سبز بودن: این نوع پسته دارای رنگ سبز کمی می‌باشد. – میزان چربی: پسته بادامی دارای میزان چربی متوسطی است. در تولید گز اصفهان معمولا از پسته بادامی و فندقی استفاده میشود .

پسته فندقی

پسته فندقی نمونه دیگر موجود در زمینه انواع پسته می باشد که ظاهری گرد و مشابه با فندق دارد و دلیلی نام گذاری این پسته شکل ظاهری آن می باشد. پسته فندقی تقریبا در هر استانی که از شرایط کشت پسته برخوردار باشد کشت می شود که از جمله استان های قابل کشت پسته می توان به خراسان رضوی، کرمان، یزد، قزوین، مرکزی و فارس اشاره نمود. برداشت این پسته معمولا در اواسط شهریور ماه هر سال صورت می گیرد. – رنگ مغز: رنگ مغز پسته فندقی به رنگ زرد مایل به شیری است. – رنگ پوسته: پوسته پسته فندقی رنگ کرمی تا قهوه‌ای دارد. – میزان خندان بودن: پسته فندقی دارای درصد خندان بسیار زیادی است. – میزان سبز بودن: این نوع پسته دارای رنگ سبز خالص است. – میزان چربی: پسته فندقی دارای میزان چربی متوسطی است.

پسته کله قوچی

یکی دیگر از انواع پسته های موجود و البته پرطرفدار پسته کله قوچی است. این نوع پسته معمولا از مغز درشت همراه با ظاهر فندقی شکل برخوردار بوده و مرغوبیت آن باعث شده تا از آن استفاده بیشتری به عمل آید. پسته کله قوچی به عنوان نمونه زود گل به شمار می آید که معمولا در دهه دوم شهریور ماه هر سال قابل برداشت می شود. موضوع زود گل بودن این پسته باعث می شود تا پسته کله قوچی بیشتر در معرض آسیب های ناشی از سرمازدگی های مربوط به فصل بهار قرار گیرد.

پسته احمد آقایی

پسته احمد آقایی یکی دیگر از انواع پسته های موجود در بازار است.این پسته به علت ویژگی های خاصی که دارد به صورت تجاری برداشت می شود.یکی از ویژگی های بسیار خوبی که می توان برای پسته احمد آقایی نام برد زمان بسیار کم برای برداشت این پسته می باشد که باعث متمایز شدن آن از بقیه پسته ها شده است. در میان بازار های جهانی، دو کشور هند و یونان بیشترین تقاضا را برای خرید این گونه از انواع پسته دارند. رنگ پوست سفید و قرمز بودن مغز آن است که این دو فاکتور در مرغوبیت این گونه از پسته نقش کلیدی و مهمی را ایفا می کند.

رنگ مغز: رنگ مغز پسته احمد آقایی به رنگ زرد مایل به شیری است و ممکن است رنگ آن کمی تیره‌تر باشد. – رنگ پوسته: پوسته پسته احمد آقایی رنگ سفید تا کرمی دارد. – میزان خندان بودن: پسته احمد آقایی دارای درصد خندانی متوسطی است. – میزان سبز بودن: این نوع پسته دارای رنگ سبز مایل به زرد می‌باشد. – میزان چربی: پسته احمد آقایی دارای میزان چربی متوسطی است.

پسته قزوینی

پسته قزوینی نوع دیگری از انواع گونه پسته های موجود در بازار است.این پسته در شهر قزوین کشت می شود. همچنین این پسته در شهر قزوین با نام پسته کله بزی شناخته شده و از ظاهری بادامی شکل همراه با مغزی نسبتا سبز رنگ برخوردار بوده که البته ظاهر آن کمی ریز می باشد. پسته قزوینی جزو گونه های زودرس بوده و معمولا در اواسط مرداد ماه هر سال قابل برداشت است.

پسته ممتاز

در میان انواع پسته ها نباید پسته ممتاز را از یاد برد. این پسته از ظاهری مشابه با بادام برخوردار است و مغز بسیار خوشمزه ای دارد. شاید یکی از دلایل نام گذاری این پسته به ممتاز بودن، مرغوبیت و خوشمزه بودن آن باشد. پسته ممتاز جزو نمونه های زود گل و البته دیررس بوده که معمولا در دهه سوم شهریور ماه هر سال امکان برداشت آن فراهم می شود.

پسته سفید نوق

در میان انواع پسته های موجود می توان به پسته سفید نوق اشاره نمود. این پسته به عنوان یکی از محصولات شهر رفسنجان به عنوان قطب تولید پسته به شمار می رود که از ظاهری بادامی شکل برخوردار است. این پسته جزو گونه های دیررس محسوب شده که زمان برداشت محصول این پسته در دهه سوم شهریور ماه هر سال می باشد.

پسته خنجری دامغان

پسته خنجری دامغان مورد دیگری از انواع پسته های موجود بوده که از ظاهری مشابه با بادام برخوردار است. علت نام گذاری این پسته به خنجری قسمت انتهایی دو لبه پوست آن است که ظاهری مشابه با خنجر دارد.

پسته اوحدی

– رنگ مغز: رنگ مغز پسته اوحدی به رنگ زرد مایل به شیری است و ممکن است رنگ آن کمی تیره‌تر باشد. – رنگ پوسته: پوسته پسته اوحدی رنگ سفید تا کرمی دارد. – میزان خندان بودن: پسته اوحدی دارای درصد خندان بودن متوسطی است. – میزان سبز بودن: این نوع پسته دارای رنگ سبز مایل به زرد می‌باشد. – میزان چربی: پسته اوحدی دارای میزان چربی متوسطی است.

پسته اکبری

– رنگ مغز: رنگ مغز پسته اکبری به رنگ زرد مایل به شیری است و ممکن است رنگ آن کمی تیره‌تر باشد. – رنگ پوسته: پوسته پسته اکبری رنگ سفید تا کرمی دارد. – میزان خندان بودن: پسته اکبری دارای درصد خندانی متوسطی است. – میزان سبز بودن: این نوع پسته دارای رنگ سبز مایل به زردی می‌باشد. – میزان چربی: پسته اکبری دارای میزان چربی متوسطی است.

پسته شاه پسند

– رنگ مغز: رنگ مغز پسته شاه پسند به رنگ زرد مایل به سفید است. – رنگ پوسته: پوسته پسته شاه پسند رنگ کرمی تا قهوه‌ای دارد. – میزان خندان بودن: پسته شاه پسند درصد خندان بودن زیادی دارند. – میزان سبز بودن: این نوع پسته دارای رنگ سبز زیادی است. – میزان چربی: پسته شاه پسند دارای میزان چربی متوسطی است.

تاریخچه پرورش پسته در ایران

درخت پسته ایرانی چه انواعی دارد؟

۱. پسته کوهی

۲. کلخونگ

۳. P.Vera یا پسته خوراکی

نتیجه گیری:

به طور کلی، تفاوت‌های بین انواع پسته ایرانی شامل رنگ مغز، رنگ پوسته، میزان خندان بودن، میزان سبز بودن و میزان چربی می‌تواند بر اساس نوع پسته متفاوت باشد. هر نوع پسته ممکن است ویژگی‌های متفاوتی داشته باشد که می‌تواند تجربه مصرف آن را متنوع کند. می‌تواند بر اساس نوع پسته متفاوت باشد. هر نوع پسته ممکن است ویژگی‌های متفاوتی داشته باشد که می‌تواند تجربه مصرف آن را متنوع کند.